Schoolklokken & pubklokken

Schoolklokken zijn ronde wandklokken die ook wel pubklokken of kantoorklokken worden genoemd. Met de naam 'schoolklok' wordt een aantal variëteiten aangeduid waarvan de oorsprong gezocht moet worden in een exportmodel voor de Engelse markt. Schoolklokken hebben een ronde wijzerplaat, omkranst door een gedraaide houten lijst. Ze waren bedoeld als concurrerend artikel tegen de zogenaamde Engelse pubklok.

Bekijk hieronder (onvolledige) assortiment van deze soort antieke klokken, kom voor meer opties langs in onze antiekwinkel in Geesteren (O) of vind onderaan de pagina meer informatie over antieke school- en pubklokken.

Met de pertinent onjuiste naam 'pubklok' worden Engelse wandklokken aangeduid waarvan we de oorsprong moeten zoeken bij de cartelklok. Soortgelijke klokken van andere herkomst noemt men 'schoolklokken'. De cartelklok is op zijn beurt in het midden van de achttiende eeuw ontstaan door samensmelting van een aantal ontwerpen die zicht tot dan toe onafhankelijk hadden ontwikkeld.

School- en pubklokken zijn vooral populair om hun moderne uitstraling., ondanks dat het dus oude of antieke klokken zijn. Uit de zeventiende eeuw zijn, met name uit Duitsland, wandklokjes bekend die er, door hun zakelijk uiterlijk, bijna modern uitzien. Hun uurwerkjes zitten opgeborgen in platte houten kasten en rond hun messing cijferringen hebben ze alleen maar eenvoudig lijstwerk van ronde, vierkante of polygonale vorm. 

De vroegste modellen schoolklokken van omstreeks 1840 hadden een licht geprofileerde lijst, een koperen glansrand met bol glas, een geschilderd houten wijzerplaat en een houten uurwerk met een slagwerk achter de gaande loop. Later werd dit model schoolklok sterk vereenvoudigd tot een soort keukenklok met alleen wekker. De wijzerplaten werden van glas of blik gemaakt. Glansranden bleven achterwege. Bij heel simpele uitvoeringen treft men een uurwerk op veren aan. De kast ervan is met de wijzerplaat uit één stuk blik geperst. Daarnaast waren schoolklokken erg populair voor zakelijk gebruik.

Omstreeks 1820 maakte men de wijzerplaat en omlijsting van de pubklok uit één stuk hout. Daarbij liet men het gewelfde profiel van de wijzerplaat varen. Wel bol waren de witgeschilderde ijzeren wijzerplaten die men na 1830 toepaste bij de pubklok, maar ook deze bolling was van tijdelijke duur. Vanaf 1850 is het normaal om een platte ijzeren wijzerplaat op de pubklok aan te treffen.

Pubklokken met slagwerk zijn erg bijzonder. Publklokken waren immers bestemd om in werkruimten en openbare gelegenheden te hangen en slechts de exemplaren die een wat bijzondere bestemming hadden, kregen iets extra's mee. Op een deftig directiekantoor was een slagwerk te dulden en in een representatieve ruimte of een keurig café misstond geenszins een klok in een extra verzorgde kast.

In de vertrekken voor het gewone volk telden echter alleen duidelijkheid en betrouwbaarheid. Doordat zij aan deze eis van betrouwbaarheid moesten voldoen, zijn pubklokken bijna altijd prachtig gemaakt. Degelijke messing platines, keurig gesneden raderen en natuurlijk een snek. Een eersteklas uurwerk heeft een snek met ketting, maar die met een snaar zijn ook beslist niet te versmaden. Tot in de crisistijd van de jaren '30 zijn deze Engelse uurwerken zo gemaakt. 

Een echte Engelse pubklok of schoolklok wordt terecht gewaardeerd. Door de zakelijke vormgeving passen zij in bijna ieder interieur en door hun kwaliteit bewijzen ze dagelijks hun nut. Op deze klokken kun je dus bouwen. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende formaten, kleuren en stijlen. Op die manier passen ze goed bij verschillende interieurs, zoals industrieel, landelijk en modern.